Дзень беларускага пісьменства

Дзень беларускага пісьменства – адна з самых значных культурных падзей Рэспублікі Беларусь і сапраўднае свята роднага слова. Традыцыйна сталіцай Дня беларускага пісьменства, які, пачынаючы з 1994 года, праводзіцца ў першую нядзелю верасня, становяцца гарады, якія з'яўляюцца гістарычнымі цэнтрамі культуры, навукі, літаратуры і кнігадрукавання. Канцэпцыя свята прадугледжвае дэманстрацыю адзінства беларускага друкаванага слова з гісторыяй беларускага народа, яго цеснай сувязі са славянскімі вытокамі, а таксама асэнсаванне гістарычнага шляху пісьменства і друку ў Беларусі. Упершыню, у 1994 годзе, свята праходзіла ў старажытным горадзе Полацку, радзіме беларускага першадрукара і асветніка Францыска Скарыны.

За час правядзення Дня беларускага пісьменства (1994–2023) 27 беларускіх гарадоў з багатай гісторыяй, духоўным і культурным жыццём сталі цэнтрамі ўрачыстасцей:

•  Полацк, Віцебская вобласць (1994, 2003, 2017)

•  Тураў, Брэсцкая вобласць (1995, 2004)

•  Навагрудак, Гродзенская вобласць (1996)
  

•  Нясвіж, Мінская вобласць (1997)

•  Орша, Віцебская вобласць (1998)

•  Пінск, Брэсцкая вобласць (1999)

•  Заслаўе, Мінская вобласць (2000, 2014)

•  Мсціслаў, Магілёўская вобласць (2001)

•  Мір, Гродзенская вобласць (2002)

•  Камянец, Брэсцкая вобласць (2005)

•  Паставы, Віцебская вобласць (2006)

•  Шклоў, Магілёўская вобласць (2007)

•  Барысаў, Мінская вобласць (2008)

•  Смаргонь, Гродзенская вобласць (2009)

•  Хойнікі, Гомельская вобласць (2010)

•  Ганцавічы, Брэсцкая вобласць (2011)

•  Глыбокае, Віцебская вобласць (2012)

•  Быхаў, Магілёўская вобласць (2013)

•  Шчучын, Гродзенская вобласць (2015)

•  Рагачоў, Гомельская вобласць (2016)

•  Іванава, Брэсцкая вобласць (2018)

•  Слонім, Гродзенская вобласць (2019)

•  Бялынічы, Магілёўская вобласць (2020)

•  Капыль, Мінская вобласць (2021)

•  Добруш, Гомельская вобласць (2022)

•  Гарадок, Віцебская вобласць (2023)

Тройчы сустракаў гасцей свята Полацк – у 1994, 2003 і ў юбілейным для беларускага кнігадрукавання 2017 годзе; двойчы – Тураў (1995, 2004) і двойчы – Заслаўе (2000 і 2014).

У рамках падрыхтоўкі да свята цэнтры правядзення Дня беларускага пісьменства атрымліваюць новы імпульс у сваім развіцці. Праводзяцца значныя работы па рамонце, рэканструкцыі і аднаўленні будынкаў, вуліц і плошчаў, абнаўленні жыллёвага фонду, уводу ў дзеянне аб'ектаў сацыяльна-культурнай сферы, адкрыцці помнікаў архітэктуры і мастацтва.

Сярод святочных мерапрыемстваў – рэспубліканская навукова-асветніцкая экспедыцыя "Дарога да Святыняў з Жыватворным Агнём ад Труны Гасподняй", у якой удзельнічаюць прадстаўнікі творчай і навуковай інтэлігенцыі, духавенства. Пры гэтым экспедыцыя праходзіць па гарадах і сёлах некалькіх рэгіёнаў краіны і заканчвае працу ў "сталіцы" правядзення свята.

Штогод на свята збіраюцца тысячы гасцей з усёй Беларусі і замежжа. Традыцыйна ў мерапрыемствах Дня беларускага пісьменства бяруць удзел кіраўнікі органаў дзяржаўнага кіравання, дыпламатычных прадстаўніцтваў замежных дзяржаў. Праграма свята прадугледжвае правядзенне прэзентацый буйнейшых выдавецтваў нашай краіны, навукова-практычных канферэнцый, выступленні беларускіх і замежных пісьменнікаў і паэтаў. Удзельнікі і госці маюць магчымасць азнаёміцца з новымі кніжнымі выданнямі, паслухаць выступленні творчых калектываў і выканаўцаў, сустрэцца з вядомымі паэтамі і пісьменнікамі.

Яшчэ адной важнай падзеяй Дня беларускага пісьменства, пачынаючы з 2015 года, стала ўрачыстае ўручэнне Нацыянальнай літаратурнай прэміі Беларусі – прэстыжнай дзяржаўнай узнагароды за лепшыя творы года. Прэмія была зацверджана Міністэрствам інфармацыі Рэспублікі Беларусь і Саюзам пісьменнікаў Беларусі. Папярэднікам гэтай прэміі лічыцца рэспубліканская прэмія за лепшы літаратурны твор года "Залаты Купідон". Аргкамітэт конкурсу складаецца з прадстаўнікоў трох міністэрстваў: інфармацыі, адукацыі, культуры, а таксама Саюза пісьменнікаў Беларусі, Выдавецкага дома "Звязда" і Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Прэмія ўручаецца ў наступных намінацыях:

•  Лепшы твор ці зборнік паэзіі

•  Лепшы твор прозы

•  Лепшы твор драматургіі

•  Лепшы твор публіцыстыкі

•  Лепшы твор літаратурнай крытыкі і літаратуразнаўства

•  Лепшы твор для дзяцей і юнацтва

•  Лепшы дэбют

Спіс кніг-лаўрэатаў Нацыянальнай літаратурнай прэміі па гадах, пачынаючы з 2015 года, прадстаўлены на сайце Нацыянальнай літаратурнай прэміі Беларусі.