Гастранамічны турызм
Смачнае і карыснае харчаванне – абавязковы складнік якаснага адпачынку. Цяпер ва ўсім свеце папулярны і актыўна развіваецца гастранамічны турызм. Не стала выключэннем і Беларусь, дзе гэты від турызму ў апошнія гады набывае рэальныя рысы і папулярнасць. Арганізацыя гастранамічных тураў не толькі знаёміць са стравамі беларускай нацыянальнай кухні, прыгатаванымі па старажытных рэцэптах, але і садзейнічае адраджэнню кулінарных традыцый беларускай вёскі, дае магчымасць пакаштаваць стравы з натуральных, экалагічна чыстых і якасных прадуктаў, дакрануцца да спрадвечна народных традыцый.
У 2021 г. распрацавана Дарожная карта па развіцці гастранамічнага турызму ў Рэспубліцы Беларусь, якая прадугледжвае шэраг мерапрыемстваў, накіраваных на развіццё, прасоўванне і папулярызацыю гастранамічнага турызму:
-
пашырэнне сеткі прадпрыемстваў грамадскага харчавання;
-
развіццё сеткі аб'ектаў беларускай кухні;
-
правядзенне мерапрыемстваў па прасоўванні асаблівасцей мясцовай кухні, кулінарных традыцый і ў цэлым гастранамічнага патэнцыялу краіны (майстар-класаў, дэгустацый, фестываляў, выставак, кірмашоў);
-
фарміраванне гастранамічных турыстычных маршрутаў, уключэнне гастранамічных аб'ектаў і мерапрыемстваў у комплексныя турыстычныя маршруты.
Цяпер на тэрыторыі Беларусі працуюць больш як 150 аб'ектаў грамадскага харчавання, якія спецыялізуюцца на нацыянальнай кухні, распрацаваны 62 турыстычныя маршруты з гастранамічнай складаючай. Трэба адзначыць, што ў Беларусі ніводнае народнае гулянне не абыходзіцца без цікавых спаборніцтваў, майстар-класаў і, вядома, самых розных відаў пачастункаў. Пры гэтым ёсць мерапрыемствы, якія поўнасцю прысвечаны кулінарыі або пэўнаму прадукту. У розных рэгіёнах краіны штогод праводзіцца мноства розных гастранамічных фестываляў, якія прапануюць не толькі выдатна правесці час усёй сям'ёй ці вялікай кампаніяй, але і пакаштаваць незвычайныя стравы або прадукты кулінарных майстроў. Спынімся на найболей папулярных і ўжо стаўшых традыцыйнымі.
Гастрафэст – гэта серыя гастранамічных фестываляў, якія з 2016 г. арганізуюцца ТАА «БелМедыяСтандарт», аб'ядноўваюць знатакоў смачнай ежы і якасных напояў і накіраваны на развіццё гастранамічнай культуры ў Рэспубліцы Беларусь. З 2021 г. рэспубліканскі фестываль "Гастрафэст" праходзіць адначасова ва ўсіх абласных цэнтрах Беларусі. У рамках фестывалю ўстановы-ўдзельнікі распрацоўваюць новыя стравы па загадзя заяўленай тэме фестывалю і прапануюць свае лепшыя сэты па фіксаваным кошце ў пэўны перыяд часу. Гэта выдатная магчымасць наведаць розныя кафэ і рэстараны горада і паспрабаваць нешта новае з кулінарнага свету. Усе ўстановы-ўдзельнікі змагаюцца паміж сабой за званне пераможцаў "народнага галасавання" на сайце і Telegram-канале фестывалю. У гасцей устаноў ёсць магчымасць вызначыць лідэраў фестывалю, аддаўшы свой голас за ўпадабаныя сэты. Пасля заканчэння фестывалю аб'яўляюць трох лідэраў народнага галасавання ў кожным горадзе, якія набралі найбольшую колькасць галасоў.
Фестываль піва ў г. Ліда – «LIDBEER» – унікальны інтэрактыўны Open-air, які на адзін дзень ператварае гістарычны цэнтр сталіцы беларускага піваварства ў маштабную фестывальную пляцоўку. Фестываль праводзіцца з 2015 г. і з'яўляецца адной з самых чаканых падзей года як у лідчан, так і ў шматлікіх гасцей, якіх чакаюць не толькі пачастункі, экскурсія па заводзе «Лідскае піва» і кірмаш рамеснікаў, але і прадстаўленні рыцараў у Лідскім замку, канцэртныя і забаўляльныя праграмы, майстар-класы інш.
У апошні час найбольшую рэгіянальную вядомасць атрымаў кулінарны фестываль «Мотальскія прысмакі» (арганізуецца з 2008 г.) у аграгарадку Моталь Іванаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Фестываль заслужыў свае высокія адзнакі як з боку гасцей, так і ад экспертаў шведскай арганізацыі "Рэгіянальная кулінарная спадчына Еўропы". Кожнага наведвальніка тут чакаюць выставы ўнікальных работ народных рамеснікаў, дэманстрацыя традыцыйных яўрэйскіх абрадаў, тэатралізаваныя паказы і, вядома, мноства пачастункаў на любы густ. Аграгарадок Моталь – цэнтр палескага турызму, малая радзіма першага прэзідэнта Ізраіля Хаіма Вейцмана. Мотальская зямля славіцца сваімі рамёствамі, абрадамі, кухняй і іншымі складнікамі нематэрыяльнай гісторыка-культурнай спадчыны.
Штогод з 2007 г. у пачатку жніўня праводзіцца рэгіянальнае свята збору летняга ўраджаю "Дзень агурка" ў Шклове (Магілёўская вобласць), якіе па праве лічыцца самым агурочным горадам у Беларусі. Арганізатар – ДУК "Цэнтралізаваная клубная сістэма Шклоўскага раёна". У Шклове ўсталяваны помнік агурку (аўтар – скульптар А. Вараб'ёў, 2007 г.), які ўжо паспеў стаць адным з сімвалаў горада і ўвайшоў у гарадскі фальклор. Павер'е, распаўсюджанае як сярод мясцовых жыхароў, так і сярод турыстаў, абвяшчае, што трэба пацерці кішэню агурка, каб забяспечыць сабе фінансавы дабрабыт. Праграма гастранамічнага фэсту ўключае касцюміраванае шэсце "Агурочны парад", тэатралізаваныя паказы і спартыўныя спаборніцтвы, гандаль і дэгустацыю арыгінальных страў. Абавязкова праводзяцца разнастайныя конкурсы: "Самы арыгінальны агурочны падворак", "Самая лепшая страва агурочнага свята", "Самая арыгінальная гародніна", "Самы яркі агурочны касцюм", "Самы цікавы сельскагаспадарчы інвентар", "Лепшая парада для працы на прысядзібным участку", а таксама паэтычны конкурс «Прысвячэнне агурку», майстар-класы па мастацкай разьбе на гародніне і засолцы агуркоў па «бабуліных» рэцэптах. Гасцям і ўдзельнікам свята ў гэты дзень прапануюцца агуркі на любы густ: свежыя, салёныя, маласольныя, смажаныя, параныя, запечаныя ў пірагах, звараныя ў супчыку і ў экзатычным варэнні.
Вішнёвы фестываль у г. Глыбокае (Віцебская вобласць) – штогадовае свята вясенняй прыгажуні, якая радуе жыхароў усёй Беларусі сваім колерам, а потым і пладамі. У час святкавання госці могуць паўдзельнічаць у розных спартыўных мерапрыемствах, пасадцы дрэў, забаўляльных праграмах, у тым ліку, у шэсці Вішнёвай Каралевы. Вядома, фестываль не абыходзіцца без смачных пачастункаў з вінаватай урачыстасці: напоі, пірагі, свежыя ягады і шматлікае іншае.
Рэгіянальны фестываль "Гаспадарчы сыр" праводзіцца з 2012 г. у г. Слаўгарад (Магілёўская вобласць) і прысвечаны хатнім сырам. З 2021 г. гастранамічнае свята "Гаспадарчы сыр" пашырылася і перарасло ў кулінарны фестываль "Сырны фэст". Мэта праекта – адраджэнне старажытных слаўгарадскіх традыцый сыраварства. Для дэгустацыі і продажу прадастаўляецца больш за 30 відаў хатняга сыру на любы густ: цвёрдыя і мяккія, плаўленыя і тварожныя, сулугуні і брынза, сырніца і сырныя аладкі, салодкія і салёныя, з рознымі прыправамі і напаўняльнікамі. Акрамя кірмашу-продажу хатніх сыроў з дэгустацыяй, майстар-класамі па іх прыгатаванні, гульнямі, конкурсамі, тэматычнымі экскурсіямі і канцэртна-забаўляльнымі праграмамі на фестывалі прадстаўляецца агратурыстычная вёска, дзе гаспадары аграсядзіб рэгіёну прэзентуюць магчымасці па прыёме турыстаў, прадстаўляюць свае лакальныя турпрадукты, а таксама частуюць стравамі нацыянальнай кухні і старажытнымі традыцыйнымі напоямі. Арганізатар мерапрыемства – Цэнтралізаваная клубная сістэма Слаўгарадскага раёна.
Штогод з 2017 г. у горадзе Чэрыкаве (Магілёўская вобласць) праходзіць смачнае і салодкае свята-кірмаш "Дзень варэння", які прымеркаваны да праваслаўнага свята «Яблычны Спас». Пачынаецца свята шэсцем Каралевы варэння. Працягваецца тэатралізаванай канцэртнай праграмай – "Самае салодкае свята лета". На працягу ўсяго дня арганізуюцца музычна-забаўляльныя праграмы для гасцей, атракцыёны, выставы-продажы вырабаў рамеснікаў, працуюць тэматычныя пляцоўкі, гутаркі за самаварам "Салодкія гісторыі", праводзяцца літаратурныя чытанні "Гісторыі пра варэнне ў кнігах". Разыначкай свята з'яўляецца калектыўная падрыхтоўка варэння «Дружбы». Кульмінацыяй творчага праекта стаў рэгіянальны конкурс на лепшую нарыхтоўку варэння. «Свята варэння» праводзіцца па чатырох намінацыях: «Самае лепшае варэнне», «Бабуліна варэнне» – па старадаўнім рэцэпце, «Варэнне – лепшыя лекі» – самае карыснае варэнне, «Новы густ» – мяркуе сабой выяўленне экзатычнага густу і колеру варэння. Акрамя варэння ўдзельнікі прадстаўляюць самыя разнастайныя кулінарныя вырабы: напоі, фітачаі, духмяны мёд і пірагі з разнастайнымі фруктовымі і ягаднымі начыннямі. Завяршальным акордам свята становіцца падвядзенне вынікаў конкурсу і ўручэнне ўзнагарод.
Фестываль "Лунінецкія клубніцы" ў аграгарадку Палац Лунінецкага раёна прысвечаны адной з самых смачных ягад Беларусі - клубніцы. Ёй прысвечаны выставы, гульні, забаўляльныя праграмы, ягадкамі з паперы, тканіны, шарыкаў упрыгожваюць касцюмы і тэрыторыю мерапрыемства. Усе госці могуць пакаштаваць розныя стравы са смачнай трускаўкай на выставе кулінарных вырабаў, а таксама паўдзельнічаць у святочным шэсці, якое ўзначальвае Прыгажуня-клубнічка.
Знатакоў лясных ягад запрашае ў госці Полацкі экафестываль чарніц, які праводзіцца ў ліпені. Ягаду прадаюць у свежым і сушоным выглядзе, прапануюць паспрабаваць узвары і морсы і незвычайныя густыя наліўкі.
Азёрная Віцебская вобласць у верасні выхваляецца ўраджаем журавін на экалагічным свяце ў горадзе Міёры «Журавы i журавіны», які расказвае пра галоўныя прыродныя багацці гэтага краю – шэрых жураўлёў і журавіны. Можна паглядзець на птушак, даведацца, што ядуць жураўлі, дзе зімуюць, чаму лётаюць клінам і навошта так прыгожа курлычуць, пралятаючы над намі, а таксама паўдзельнічаць у гульнях і конкурсах, пагуляць па падворках і выбраць лепшую аграсядзібу раёна, купіць сувеніры мясцовых майстроў. А галоўнае – удосталь пакаштаваць журавінавага морсу, выпечку з гэтай ягадай і купіць журавіны на зіму, бо журавінавы морс выдатна лечыць прастуду.
Малочны фестываль у Брэсце "Аблокі свежага малака" праводзіць вядомая кампанія "Савушкін прадукт". Праграма фестывалю вельмі насычаная. Госці любога ўзросту могуць не толькі пацешыцца на шматлікіх тэматычных пляцоўках, але і даведацца шмат новага і карыснага аб малацэ і малочных прадуктах, а таксама пакаштаваць малочныя кактэйлі, напоі і марожанае, наведаць летнія кафэ з аладкамі, блінчыкамі, тварожнымі дэсертамі і нават прыняць удзел у спаборніцтве па дойцы каровы на 3D-макеце.
Ужо стала брэндавым і мерапрыемства «Вуха-царыца запрашае пасябраваць!», якое з 2017 г. збірае ўсіх, хто любіць Прынямонне і яго дары, у аграгарадку Пескаўцы (Лідскі раён). Гасцей свята пачастуюць юшкай на любы густ: белай і чорнай, класічнай і трайной, пахмельнай і бурштынавай. У праграме таксама майстар-клас па падрыхтоўцы спецыяльнай пяскоўскай юшкі, конкурсы рыбацкіх былін і баек, гульнявы атракцыён «Рыбалка», прэзентацыі і дэгустацыі страў з нёманскай рыбы, выступленні мясцовых калектываў самадзейнай творчасці.
Аматарам мясных страў можна парэкамендаваць наведаць майскі фестываль шашлыка ў Лагойску (Мінская вобласць). Незвычайныя спалучэнні мяса, каўбаскі, стравы з фермерскіх падворкаў чакаюць усіх турыстаў.
Асаблівая ўвага гастранамічнаму складніку надаецца пры арганізацыі і правядзенні ва ўсіх рэгіёнах Беларусі розных народных свят і гулянняў, да якіх адносяцца "Масленіца", "Гуканне вясны", "Купалле" і іншыя, дзе можна пакаштаваць стравы беларускай нацыянальнай кухні.
Інфармацыя пра шматлікія гастранамічныя падзеі, святы і фестывалі, запланаваныя для правядзення ў Беларусі ў 2022 г. і накіраваныя на развіццё гастранамічнага турызму, папулярызацыю страў беларускай нацыянальнай кухні, прадстаўлена ў «Гастранамічным календары падзей на 2022 год», які размешчаны на партале Нацыянальнага агенцтва па турызме.
Спасылкі на інтэрнэт-рэсурсы
Гастранамічныя туры па Беларусі
Гастранамічны турызм, база даных