Свабодная эканамічная зона
Свабодная эканамічная зона (СЭЗ) у Беларусі разглядаецца як частка тэрыторыі краіны з дакладна вызначанымі межамі і спецыяльным прававым рэжымам, які ўстанаўлівае спецыяльны парадак і ўмовы падаткаабкладання, валютнага, мытнага і іншага рэгулявання.
Развіццё СЭЗ накіравана на рэалізацыю такіх задач, як:
- павелічэнне прытоку замежных інвестыцый, паляпшэнне інвестыцыйнага клімату і прыцягненне стратэгічных інвестараў;
- забеспячэнне спрыяльных умоў для прыцягнення новых і высокіх тэхналогій і перадавога замежнага вопыту;
- стымуляванне экспарту і развіццё імпартазамяшчальных вытворчасцей;
- стварэнне новых рабочых месцаў.
Як і ва ўсім свеце, рэжым СЭЗ прадастаўляе прадпрыемствам магчымасць працаваць у спецыяльных ільготных умовах.
Тэрыторыя СЭЗ з’яўляецца часткай мытнай тэрыторыі Рэспублікі Беларусь. У сучасны момант у Беларусі створаны і працуюць шэсць свабодных эканамічных зон:
СЭЗ "Брэст" (1996) – першая свабодная эканамічная зона ў Рэспубліцы Беларусь. Яе агульная плошча складае 5004,0150 га. На пачатак 2023 г. у СЭЗ зарэгістравана 75 рэзыдэнтаў, у тым ліку 47 з удзелам замежнага капіталу. На прадпрыемствах выпускаецца каля 2000 найменняў прамысловай прадукцыі і тавараў: электратэхнічныя вырабы, машыны і абсталяванне дарожнай разметкі, фарбы і эмалі, газавыя і электрапліты, мэбля, морапрадукты, мясныя і кандытарскія вырабы. З моманту ўтварэння СЭЗ агульны аб'ём інвестыцый склаў 2,0 млрд. долараў. За 2022 г. суб'екты гаспадарання экспартавалі тавараў на суму 1 млрд. долараў. Геаграфія экспарту ўключае 70 краін свету.
СЭЗ "Віцебск" (1999). Вынікам дынамічнага развіцця СЭЗ з'яўляецца рэалізацыя 53 інвестыцыйных праектаў з удзелам капіталу з 14 краін свету. Асноўныя галіны прамысловага комплексу СЭЗ – лёгкая і дрэваапрацоўчая прамысловасць, машына- і станкабудаванне, электроніка, вытворчасць мэблі і прадуктаў харчавання. У сілу свайго геаэканамічнага становішча СЭЗ з'яўляецца своеасаблівым плацдармам у засваенні перспектыўных рынкаў тавараў і паслуг Расіі, краін Балтыі, Скандынавіі. На сённяшні дзень тэрыторыя СЭЗ "Віцебск" складае 2,764 тыс. га.
СЭЗ "Гомель-Ратон" (1998) налічвае 65 рэзідэнтаў з 15 краін з ўнутранымі і замежнымі інвестыцыямі. У СЭЗ размешчаны высокатэхналагічныя прадпрыемствы радыёэлектронікі, прыборабудавання, машынабудаўнічай, электратэхнічнай і кабельнай прамысловасці. Усе прадпрыемствы валодаюць свабоднымі вытворчымі плошчамі, складскімі памяшканнямі, развітай інфраструктурай, поўным комплексам інжынерных камунікацый. Экспарт прадукцыі ўдзельнікаў СЭЗ ажыццяўляецца ў 65 краін.
СЭЗ "Гроднаінвест" (2002). За 20 гадоў дзейнасці СЭЗ стала ключавой пляцоўкай для развіцця бізнесу ў Гродзенскай вобласці. Сёння рэзідэнтамі СЭЗ з'яўляюцца 78 прадпрыемстваў у сферы дрэваапрацоўкі і мэблевай вытворчасці, машынабудавання і металаапрацоўкі, харчовай і лёгкай прамысловасці, сельскай гаспадаркі і лагістыкі з аб'ёмам вытворчасці звыш 2.1 млрд. долараў. Яны фарміруюць чвэрць усёй вытворчасці рэгіёну, звыш 40 % экспарту. Свае сродкі ў рэалізацыю праектаў уклалі інвестары з больш за 35 краін свету.
СЭЗ "Мінск" (1998). Стварэнне СЭЗ стала эфектыўным інструментам прамысловай палітыкі дзяржавы па забеспячэнні фарміравання спрыяльнага інвестыцыйнага і прадпрымальніцкага клімату ў Мінску і Мінскім рэгіёне. За час сваёй дзейнасці СЭЗ стала лідзіруючым прамысловым цэнтрам. Яскравым паказчыкам эфектыўнасці яго функцыянавання з'яўляецца вялікая колькасць зарэгістраваных прадпрыемстваў-рэзідэнтаў. Сярод іх прадпрыемствы, якія ўжо ўпэўнена выйшлі на беларускі і замежныя рынкі і зарэкамендавалі сябе ў якасці канкурэнтаздольных вытворцаў і надзейных пастаўшчыкоў, а таксама тыя, якія толькі пачынаюць будаваць заводы і запускаць свае высокатэхналагічныя вытворчасці. Асноўнымі галінамі з'яўляюцца машынабудаванне і металаапрацоўка, аўтамабілебудаванне, дрэваапрацоўка, вытворчасць будаўнічых матэрыялаў, электроніка, паліграфія, упакоўка і інш. 85 краін свету імпартуюць прадукцыю, якая выпускаецца прадпрыемствамі СЭЗ, на суму больш за 17 млрд. долараў.
СЭЗ "Магілёў" (2002) складаецца з 18 участкаў агульнай плошчай 3339,4 га, якия адрозніваюцца развітай інжынерна-транспартнай інфраструктурай. Плошча свабодных зямельных участкаў для новага будаўніцтва складае больш за 420 га. На тэрыторыі СЭЗ ёсць больш за 120 тыс. кв. м вытворчых плошчаў, якія не выкарыстоўваюцца і прыдатныя для размяшчэння вытворчасцей. Перавагі рэалізацыі інвестыцыйных праектаў у СЭЗ па заслугах ацанілі рэзідэнты, у ліку якіх прадпрыемствы, створаныя вядомымі замежнымі кампаніямі: нямецкай Джакей, аўстрыйскай – Кронаспан, расійскай – "Омск Карбон Груп" і інш. Па стану на пачатак 2020 г. у СЭЗ дзейнічае звыш 40 прадпрыемстваў-рэзідэнтаў.